Αν σε πιάνει συχνά, μίλα. Κάποιος μπορεί να σε βοηθήσει…

Την πρώτη φορά που είδα φίλη να παθαίνει κρίση πανικού νόμιζα ότι πέθαινε. Το ίδιο νόμιζε κι εκείνη – είχε τρομερή ταχυκαρδία, ίδρωνε, πνιγόταν, πίστευε ότι πάθαινε έμφραγμα ή εγκεφαλικό και δεν μπορούσε να μου εξηγήσει ακριβώς τι της συνέβαινε. Περίπου σε 10 λεπτά τα σοβαρότερα από τα συμπτώματα εξαφανίστηκαν, αν και ήταν εξαντλημένη και εντελώς τρομαγμένη. Το “‘Ολα θα πάνε καλά” δεν έπιασε αλλά δεν έπιασε και κανένα μάντρα, προσευχή ή εσωτερική ενθάρρυνση.

Έκτοτε είδα πολλούς ανθρώπους γύρω μου να παθαίνουν κρίση πανικού, στη δουλειά, σε παρέες ή να μου εκμυστηρεύονται με ντροπή ότι βλέπουν ψυχολόγο επειδή παθαίνουν κρίση πανικού. Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή, μέχρι να μάθω τί ακριβώς αντιμετώπιζαν, πίστευα απλώς ότι ήταν άγχος, αδυναμία από μέρους τους ή υπερβολή. Δεν μπορούσα να μπω στη θέση τους γιατί δεν γνώριζα αυτό το αλλόκοτο αίσθημα να ζαλίζεσαι, να πνίγεσαι και να μην μπορείς να αναπνεύσεις, να νομίζεις ότι αυτό που παθαίνεις είναι συνώνυμο του θανάτου. Αλλά και οι άλλοι φοβόντουσταν ή το θεωρούσαν ταμπού για να το επικοινωνήσουν.

Ρώτησα, λοιπόν, τον ψυχολόγο Πάτροκλο Παπαδάκη τί είναι οι κρίσεις πανικού και πως αντιμετωπίζονται, και πώς μπορεί κάποιος να το πει, όταν τον πιάνει κρίση, για να τον βοηθήσουν πραγματικά.

Οι κρίσεις πανικού είναι διαφορετικές από τις κρίσεις άγχους;

Αν και πολλοί χρησιμοποιούν συχνά τους όρους “κρίση πανικού” και “κρίση άγχους” ωστόσο αυτά τα δύο είναι διαφορετικά πράγματα. Υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ άγχους και κρίσεων πανικού, όμως οι κρίσεις πανικού είναι πιο σοβαρές και κρατούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

“Συνήθως μία κρίση πανικού περιλαμβάνει τουλάχιστον τέσσερα από τα ακόλουθα: Εφίδρωση, ταχυκαρδία, δύσπνοια, τρέμουλο, πόνους στο στήθος, ναυτία, ζαλάδα ή ίλιγγο, ανατριχίλα, εξάψεις, αίσθημα πνιγμού, μικρές κοφτές αναπνοές, συναίσθημα επερχόμενου θανάτου, αίσθημα απειλητικού κινδύνου ή καταστροφής, ανάγκη να δραπετεύσεις, αίσθηση ότι χάνεις τον έλεγχο ή ότι τρελαίνεσαι, λέει ο Πάτροκλος Παπαδάκης.

Τα συμπτώματα του stress μπορεί μερικές φορές να εμφανιστούν απότομα, έντονα και γρήγορα με συνέπεια να νιώσεις ότι είσαι εκτός ελέγχου. Επειδή τα σωματικά συμπτώματα άγχους είναι έντονα καλό είναι να κάνεις μία σειρά εξετάσεων για να αποκλειστούν άλλα πιθανά προβλήματα (π.χ. υπερθυρεοειδισμός).”

Τι προκαλεί κρίσεις πανικού;

Μπορεί να είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος ότι έρχεται μία κρίση πανικού, ειδικά εάν αυτός που τη βιώνει δεν είχε βιώσει στο παρελθόν ή έχει βιώσει ελάχιστες. Μπορεί να νιώθεις καλά μέχρι να εμφανιστεί, και στη συνέχεια να μην καταλάβεις τι συμβαίνει. Επειδή οι κρίσεις πανικού είναι τρομακτικές, αρκετοί είναι εκείνοι που φοβούνται μήπως τους συμβεί ξανά κάτι που μπορεί να προκαλέσει άλλη μία κρίση πανικού.

Πώς αντιμετωπίζονται οι κρίσεις πανικού;

Όσους καρδιολόγους/παθολόγους/νευρολόγους/ΩΡΛ κι αν επισκεφτείς, αν πρόκειται για κρίση πανικού μόνον ένας ψυχολόγος μπορείς να σε βοηθήσει. Επίσης, μη βασίζεσαι στο “θα τα καταφέρω μόνος μου”. Μπορεί και να μην τα καταφέρεις.

Αντίθετα, ίσως καταφέρεις να εντείνεις το φόβο και να ταλαιπωρήσεις περισσότερο τον εαυτό σου. Μπορεί να ακούσεις και να εμπνευστείς από κάποιους που τα κατάφεραν μόνοι τους αλλά, ξέρεις, τα θαύματα δεν συμβαίνουν κάθε μέρα ούτε είμαστε όλοι ίδιοι. Συμβουλές θα ακούσεις πολλές, αλλά το καλύτερο δώρο που μπορείς να κάνεις στον εαυτό σου είναι να πάρεις τη γνώμη του ειδικού.

Ο Πάτροκλος Παπαδάκης σου προτείνει να συνεργαστείς με έναν ψυχολόγο για να εντοπίσεις τους παράγοντες που προκαλούν τις κρίσεις πανικού και να το δουλέψεις. “Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία που μπορεί να σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις και να αποδυναμώσεις τις αυτόματες αρνητικές σκέψεις και να αλλάξεις τις συμπεριφορές που προκαλούν και κλιμακώνουν το αίσθημα του πανικού. Η συγκεκριμένη θεραπεία εστιάζει στο να μάθεις να χαλαρώνεις (με τις διάφορες τεχνικές χαλάρωσης όπως ασκήσεις αναπνοής), να ελέγχεις τα συμπτώματα αλλά και να αντιμετωπίζεις τις δυσκολίες και τα προβλήματα της καθημερινότητας. Ιδιαίτερα αποτελεσματικός έχει αποδειχτεί ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής με ψυχοθεραπεία.”

Πώς να πεις ότι έπιασε κρίση πανικού

Το θλιβερό σε αυτήν την κατάσταση είναι να κρύβεσαι, να το ξέρουν μόνο κανά δυο φίλοι ή ακόμη χειρότερα να μην το ξέρει κανείς. Να μην θέλεις να το μάθει κανείς. Να το κουβαλάς μόνος σου, να προσπαθείς να το νικήσεις μόνος σου. Μην ξεγελαστείς και πεις ότι το ελέγχεις, βασικά το καταπιέζεις. Δεν είναι ελεγχόμενο, και οι βαθιές αναπνοές και το focus σε πράγματα που δε σε αγχώνουν δεν το καταπολεμούν και δεν απομακρύνουν την αίσθηση του αβοήθητου.

Τη στιγμή που χάνεις τον έλεγχο νιώθεις μόνος, ανήμπορος, ακίνητος. Δεν μπορείς να ακούσεις πραγματικά κανέναν, σε κυριεύει ο φόβος. Γι΄αυτό πες τι έχεις. Αλλά πρώτα αποδέξου το. Ναι, είσαι ένας στους 10  Έλληνες που παθαίνουν κρίση πανικού. Εάν ξέρεις να την αναγνωρίζεις θα ξέρεις και τι να πεις: “παθαίνω κρίση πανικού, σε λίγα λεπτά θα περάσει”. Αυτό θα πεις στο διπλανό σου, αυτό θα πεις και στον εαυτό σου. Το πιο δύσκολο είναι αυτό: η παραδοχή και η αποδοχή του προβλήματος.

Πώς να βοηθήσεις κάποιον που έχει κρίση πανικού

Αν για κάποιον που βιώνει κρίση πανικού είναι τρομακτικό άλλο τόσο είναι και για σένα που στέκεις ως στήλη άλατος και δεν ξέρεις πώς να βοηθήσεις. Όμως ένα από τα συνηθέστερα λάθη που κάνουμε όλοι, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία δύσκολη κατάσταση, είναι να σπεύσουμε να δώσουμε λύση. Στην περίπτωση της κρίσης πανικού τα πράγματα είναι απλά. Πολύ απλά.

Μην κάνεις τίποτα, μην πεις την απαγορευμένη λέξη: “Ηρέμησε” ή “χαλάρωσε”. Δεν βοηθά. Το βασικότερο: μην πανικοβληθείς, θα κάνεις την κατάσταση χειρότερη. Κράτα απλώς το χέρι του, πες του κάτι υποστηρικτικό π.χ. ότι θα είσαι εκεί για εκείνον, άκουσε τι πραγματικά χρειάζεται (νερό, χάρτινη σακούλα, να μη μιλάς…) και μπες για λίγο στη θέση του. Μη του δώσεις καμία συμβουλή. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται κανείς όταν παθαίνει κρίση πανικού είναι να έχει έναν άνθρωπο δίπλα του, που να τον εμπιστεύεται και να μην επιδεινώνει τον πανικό που νιώθει.

Αυτό που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι αρκετοί άνθρωποι έχουν βιώσει μία ή περισσότερες κρίσεις πανικού στη ζωή τους. Όταν όμως οι κρίσεις γίνονται πολύ έντονες, πολύ συχνές και σε εμποδίζουν στην καθημερινή σου λειτουργικότητα, τότε πρέπει να απευθυνθείς σε έναν ειδικό. Οι κρίσεις πανικού αντιμετωπίζονται με μεγάλη επιτυχία μέσω ψυχοθεραπείας, αρκεί να θυμάσαι κάτι απλό: δεν θα πάψεις να νιώθεις άγχος, θα μάθεις όμως να το ελέγχεις.